"Ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα"

Ακόμη μία γυναικοκτονία.

Ακόμη ένα φρικτό έγκλημα έρχεται να προστεθεί στη λίστα με τα κρούσματα έμφυλης βίας.

Η κοινωνία αναφέρεται ως “σοκαρισμένη”, την ίδια ώρα που με την ανοχή της και την σιωπή της ως συνενοχή μόνο ως τέτοια δεν πρέπει να θεωρείται.

Η βαθιά ριζωμένη πατριαρχία και οι διακρίσεις που γεννά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κυρίαρχης ιδεολογίας που στηρίζει και τροφοδοτείται από ένα σύστημα ανισότητας, εκμετάλλευσης και καταπίεσης.

Σε αυτή την νοσηρή κατάσταση ευθύνες έχουμε όλοι τόσο για την ανοχή μας όσο και για την νομιμοποίηση που προσφέρουν οι ιδέες και οι αντιλήψεις μας ως κοινωνικό σύνολο. Ο καθένας στο μερίδιο που του αναλογεί και σύμφωνα με τον κοινωνικό ρόλο που επιτελεί.

Τα στερεότυπα που αναπαράγονται, είτε της “γυναίκας – τρόπαιου” είτε της “καλής νοικοκυράς – δούλας και κυράς” έχουν σαφές ταξικό πρόσημο αφού υποβιβάζουν τη γυναίκα στο ρόλο του σεξουαλικού αντικειμένου και εμπορεύματος με την χρήση μίας σεξουαλικής “αξίας” σε ένα ιδιότυπο χρηματιστήριο μιας φετιχιστικής αγοράς στην πρώτη περίπτωση, ενώ στην δεύτερη της επιβάλλουν έναν ρόλο υποχείριου. Αυτά τα στερεότυπα δυστυχώς αναπαράγονται και προωθούνται και από μια μεγάλη μερίδα των γυναικών ανεξαρτήτως τάξης.

Ακόμη χειρότερα πολλές φορές ως “υπομονή” χαρακτηρίζεται η ανοχή και η υποταγή σε έναν σύντροφο – τύραννο που κακοποιεί είτε λεκτικά, είτε σωματικά. Πολύ περισσότερο όταν αυτή η “υπομονή” προβάλλεται ως χριστιανική αρετή αφού η “υπακοή” έχει αντικαταστήσει την Αγάπη στο νου και στον λόγο.

Η αποστολική φράση “ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα” (Εφεσ. 5,33) χρησιμοποιείται καταχρηστικά ως τσιτάτο ενώ τεχνηέντως αποσιωπάται η αμέσως προηγούμενη φράση “πλὴν καὶ ὑμεῖς οἱ καθ' ἕνα ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα οὕτως ἀγαπάτω ὡς ἑαυτόν”. Όπως και παραπάνω στο αποστολικό κείμενο “οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε τὰς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἠγάπησε τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἑαυτὸν παρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς” (Εφεσ. 5,25) και “ἀντὶ τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν” (Εφεσ. 5,31).

Βεβαίως ο αντίλογος μπορεί να παραπέμψει στο “Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ὑποτάσσεσθε ὡς τῷ Κυρίῳ, ὅτι ὁ ἀνήρ ἐστι κεφαλὴ τῆς γυναικὸς, ὡς καὶ ὁ Χριστὸς κεφαλὴ τῆς ἐκκλησίας, καὶ αὐτός ἐστι σωτὴρ τοῦ σώματος. ἀλλ' ὥσπερ ἡ ἐκκλησία ὑποτάσσεται τῷ Χριστῷ, οὕτω καὶ αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ἐν παντί.” (Εφεσ. 5,22 – 24). Σε αυτό όμως θα έπρεπε αφενός να αναλογιστούμε τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής (μιλάμε για τον 1ο αιώνα μ.Χ) και την θέση των γυναικών τότε, το πόσο ριζοσπαστική είναι η θέση του Παύλου λαμβάνοντας υπόψη τα υπόλοιπα που αναφέραμε, σε σχέση με την θέση των γυναικών της εποχής του ως “res”, δηλαδή ως αντικείμενο και αφετέρου ποιά και τί είδους είναι η σχέση Χριστού – Εκκλησίας στην οποία αναφέρεται ο απόστολος και με την οποία παρομοιάζει την σχέση άνδρα – γυναίκας.

Όπως και να έχει ο “φόβος” στον οποίο αναφέρεται ο Παύλος μόνο ως τρόμος δεν μπορεί να ερμηνευθεί. Ακόμη και αν εννοείται ένα είδος υποταγής ή υπακοής (σύμφωνα με μια σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με τις σύγχρονές του αντιλήψεις θεώρηση) σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποδοθεί ως αποδοχή της κακοποίησης κάθε είδους.

Ο Άγιος Νεκτάριος είχε εκφράσει μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη γράφοντας ότι αυτός ο φόβος είναι ο φόβος της απώλειας της αγάπης. Ένα είδος “ηθικού” φόβου. Μία ευαισθησία που γεννά την φροντίδα.

Σε κάθε περίπτωση όμως τα παραπάνω εντάσσονται σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο με συγκεκριμένες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Αυτό που μένει ίδιο είναι το πνεύμα του λόγου το οποίο πουθενά και ποτέ δεν μιλά για απουσία αγάπης και σεβασμού και βεβαίως για κακοποίηση και εκμετάλλευση.

Με το τέλος των διωγμών και την κρατικοποίηση της θεσμικής εκκλησίας ως συνεργάτη της πολιτικής εξουσίας (εγώ σε νομιμοποιώ ως “ελέω θεού” και εσύ μου παρέχεις προνόμια) η εκκοσμίκευση επέβαλε την επιλογή πολιτικής θέσης και την προσαρμογή στην εκάστοτε κυρίαρχη κοινωνική οργάνωση. Τα έμφυλα ζητήματα δεν γινόταν να μείνουν εκτός της νέας τοποθέτησης. Αφού η θέση πλέον όριζε συνεργασία με τον Καίσαρα αυτό σήμαινε ότι ακόμη και ακουσίως θα υπήρχε συμφωνία με τον Καίσαρα (και κάθε πολιτική και οικονομική εξουσία). Με αυτόν τον τρόπο πολιτισμικά και κοινωνικά προϊόντα όπως αγκυλώσεις, προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, αυταπάτες και εμμονές οδήγησαν σε διαστρεβλώσεις και παραχαράξεις, φτάνοντας στο σημείο να διαιωνίζουν τις ανισότητες και τις διακρίσεις ως μέρος της χριστιανικής διδασκαλίας δείχνοντας ανοχή στις συνέπειές τους.

Στην εποχή μας ευτυχώς υπάρχει η θεολογική και εκκλησιαστική βούληση να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες. Μένει να γίνει πράξη.