Vegan και Χριστιανισμός 2 : Μήπως το έθιμο έφτασε να έχει περισσότερη σημασία από την ουσία;

Θα γίνω (για ακόμη μία φορά) κουραστικός : Όσα γράφω αποτελούν προσωπικές απόψεις, δεν εκφράζουν και δεν εκπροσωπούν κάποια θρησκευτική παράδοση, θεολογικό ρεύμα ή άλλο κίνημα και τάση. Απόψεις για τις οποίες δεν διεκδικώ αλάθητο και δεν αντιμετωπίζω την αντίρρηση με επιθετικότητα ή ειρωνία. Τα επιχειρήματα άλλωστε αρκούν.

Η λέξη “Πάσχα”, σύμφωνα με μελετητές αποτελεί εξελληνισμένη μορφή της αραμαϊκής λέξης “πασ' α” ή της εβραϊκής “πεσάχ” (που σημαίνει “πέρασμα”) από όπου και η εβραϊκή γιορτή της ανάμνησης και τιμής στο ιστορικό γεγονός της εξόδου των αρχαίων Ισραηλιτών από την αιχμαλωσία της Αιγύπτου. Η ιουδαϊκή παράδοση τοποθετούσε την εορτή στις 14 του μήνα Αβίβ (μετέπειτα Νισάν) η οποία περιελάμβανε εορταστικό γεύμα με την κατανάλωση αρσενικού και αρτιμελούς αρνιού ή κατσικιού (Εξ. 12, 3-6 και 12,46, Αρ. 9,12).

Η χριστιανική Εκκλησία επέτρεψε την ενσωμάτωση των ιουδαϊκών παραδόσεων και εθίμων στον εορτασμό της Ανάστασης Του Ιησού Χριστού από τα μέλη της. Λογικό μιας και μιλάμε για μια ενιαία σχεδόν ιουδαιοχριστιανική παράδοση της οποίας σημαντικό μέρος μοιράζονται οι δύο αβρααμικές θρησκείες. Μην ξεχνούμε ότι οι πρώτοι χριστιανοί ήταν Ιουδαίοι.

Η λαϊκή παράδοση του εορτασμού του χριστιανικού Πάσχα “δανείστηκε” τον συμβολισμό του Αμνού ως τύπο Ιησού Χριστού (όπως αυτός παρουσιάζεται σε πολλά σημεία της Καινής Διαθήκης που αναφέρονται στην Θυσία Του) κληρονομώντας και την ιουδαϊκή παράδοση της κατανάλωσης του αρνιού στο πασχαλινό γεύμα και την θυσία του από τους Εβραίους. Οι πρώτοι Χριστιανοί (όσοι ήταν Ιουδαίοι στην εθνικότητα) συνέχιζαν να εορτάζουν το εβραϊκό Πεσάχ, όπως ακριβώς συνέχιζαν να τηρούν τις ιουδαϊκές παραδόσεις. Οι εξ εθνών Χριστιανοί δεν ακολουθούσαν όλες τις εβραϊκές παραδόσεις (π.χ. την περιτομή, η οποία για να είμαστε ειλικρινείς δεν αποτελεί απλώς παράδοση, αλλά αυτό θα μπορούσε να είναι το θέμα μιας άλλης συζήτησης) και σίγουρα σήμερα δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι τις ακολουθεί το σύνολο του χριστιανικού κόσμου. Κάποιες όμως τις διατήρησαν.

Από την άλλη έχουν ενσωματώσει στον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα αρχαία έθιμα (που προέρχονται από τις δικές τους εθνικές παραδόσεις) και τα οποία συνδέονται με τον εορτασμό του ερχομού της Άνοιξης και της γονιμότητας, για παράδειγμα τα πασχαλινά αυγά. Όπως και ο πασχαλινός λαγός (για περισσότερα βλ. Mircea Eliade, Charles J. Adams,The Encyclopedia of Religion, τομ. 4, MacMillan, 1987.).

Είναι η τήρηση όλων των εθίμων και των εορταστικών παραδόσεων κάτι υποχρεωτικό ή έστω απαραίτητο; Με πάσα ειλικρίνεια σας λέω ότι προβληματίζομαι.

Στην Α' Προς Κορινθίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου (κεφ. 5 στιχ. 7-8) διαβάζουμε :“ἐκκαθάρατε οὖν τὴν παλαιὰν ζύμην, ἵνα ἦτε νέον φύραμα, καθώς ἐστε ἄζυμοι. καὶ γὰρ τὸ πάσχα ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν ἐτύθη Χριστός· ὥστε ἑορτάζωμεν μὴ ἐν ζύμῃ παλαιᾷ, μηδὲ ἐν ζύμῃ κακίας καὶ πονηρίας, ἀλλ' ἐν ἀζύμοις εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας.”(ἐτύθη= θυσιάστηκε)

Οπωσδήποτε ο Παύλος στο συγκεκριμένο κεφάλαιο αναφέρεται σε άλλο θέμα και όχι στον εορτασμό του Πάσχα, δεν διακρίνω όμως κάπου κάποια οδηγία τήρησης (ή μη) ιουδαϊκών εθίμων όπως η κατανάλωση αρνίσιου κρέατος. Αντιθέτως τονίζει την σπουδαιότητα της Θυσίας Του Χριστού για το δικό μας πέρασμα (πάσχα) των Χριστιανών. Και μάλιστα προτρέπει σε εορτασμό με ειλικρίνεια και αλήθεια. Πιστεύω λοιπόν ότι τονίζει το πνεύμα και όχι το τι θα φάμε.

Είναι πραγματικά περίεργο το πως υποστηρίζεται η “αυστηρή” τήρηση των εθίμων ως προϋπόθεση μίας “ορθής” θρησκευτικότητας (προσοχή! Των εθίμων και όχι όσων εντάσσονται στην χριστιανική διδασκαλία) όταν συζητούμε για το πασχαλινό αρνί και τα κόκκινα αυγά, ενώ όταν αναφέρονται άλλες περιπτώσεις (π.χ. σαφείς ηθικές διατάξεις) να σφυρίζουμε αδιάφορα ή να επικαλούμαστε την “ανθρώπινη αδυναμία” και την “κατανόηση Του Θεού” (διαστρεβλώνοντας την πραγματική σπουδαιότητα και σημασία τους) προκειμένου να δικαιολογηθούμε για την δική μας απροθυμία.

Είναι τουλάχιστον αντιφατικό να αδιαφορούμε για την νηστεία και την προσευχή της νηπτικής περιόδου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και να προβάλλουμε μόνο το πασχαλινό γλέντι ως το επίκεντρο του εορτασμού της Ανάστασης. Φαίνεται πως τα ουζάκια και τα θαλασσινά μετά τον Επιτάφιο, τα πέντε λεπτά εκκλησιασμού πριν το “Χριστός Ανέστη” το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου και το γλέντι της Κυριακής του Πάσχα με τον οβελία είναι τα μόνα που μας ενδιαφέρουν και τα μόνα που μας αφορούν ως “χριστιανούς” !

“Μα, είναι τα χριστιανικά μας έθιμα και ως Χριστιανοί τα τηρούμε για να γιορτάσουμε το Πάσχα!”........

Φαίνεται πως οι γευστικοί μας κάλυκες και η διασκέδαση αποτελούν τόσο μεγάλη προτεραιότητα ώστε να τα ντύνουμε με έναν “θρησκευτικό μανδύα” προκειμένου να τα καταστήσουμε αδιαμφισβήτητα. Οι άθεοι και αγνωστικιστές σαφώς και δεν εμπίπτουν σε αυτήν την περίπτωση. Ούτε βεβαίως και οι θρησκευόμενοι. Αναφέρομαι σε εκείνη την πολύ μεγάλη μερίδα που δηλώνει θρησκευόμενη αλλά στην ουσία αδιαφορεί για την θρησκεία αφού ενσυνείδητα απέχει με λόγια και πράξεις, δηλώνοντας όμως ταυτόχρονα πίστη! Μια πίστη που εξαντλείται στην τυπική τήρηση εθίμων που έχουν συνδεθεί με την θρησκευτική ζωή, χωρίς όμως να αποτελούν μέρος της ουσίας της ή προϋπόθεσή της.

Αντιλαμβανόμαστε την αντίφαση;

Αν σουβλίζω και τρώω αρνί το Πάσχα, αν τηρώ τα έθιμα που έχουν συνδεθεί με τον εορτασμό του Πάσχα “χάνω” την “ιδιότητα” του Χριστιανού;

Νομίζω πως όχι.

Αν απέχω από αυτό το έθιμο, όμως παράλληλα αναζητώ την ουσία πέρα από τα έθιμα;

Αν ως Χριστιανός κάνω τον δικό μου (μικρό ή μεγάλο – αυτό θα το κρίνει ο Θεός) αγώνα;

Αν δεν μένω σε μια κατάσταση που παρέλαβα από τους προηγούμενους, αλλά προσπαθώ να κάνω την (έστω μικρή) διαφορά;

Αν σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης σκέψης και δράσης αγωνίζομαι για την ειρήνη, και την δικαιοσύνη (“μακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσουσιν τὴν γῆν. μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην, ὅτι αὐτοὶ χορτασθήσονται. μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.....μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται.(Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κεφ. 5, στιχ. 5-7,9) αλλά και για την ευζωϊα όλων των ζωντανών πλασμάτων η οποία θα έχει θετικά αποτέλεσμα και για αυτή των ανθρώπων;

Αν πονώ από το μαρτύριο και την θανάτωση ζωντανών συναισθανόμενων πλασμάτων;

Μου αφαιρεί αυτό κάτι από την “ιδιότητα” του Χριστιανού;

Η κατανάλωση κρέατος και μάλιστα η τήρηση του εθίμου του οβελία μου προσθέτει;

Τα έθιμα κατέχουν θέση δόγματος;

Μήπως αλλού είναι η ουσία;

Μήπως το μήνυμα της Ανάστασης για τους Χριστιανούς είναι άλλο;

Μήπως δεν είναι και τόσο απαραίτητος ο οβελίας;

Εσείς τί λέτε;

Vegan και Χριστιανισμός : Μια “νηφάλια” και “ευγενική” συζήτηση

Ξεκινώντας θα μου επιτρέψετε κάποιες απαραίτητες διευκρινίσεις προς αποφυγή παρεξηγήσεων, τις οποίες φοβάμαι ότι δεν θα αποφύγω παρά την καλή μου πρόθεση και διάθεση :

Δεν διεκδικώ κανένα αλάθητο, δεν υποστηρίζω ότι εκφράζω Την “Αλήθεια” και δεν εκπροσωπώ κανέναν (άτομο ή κίνημα ή ρεύμα κτλ) πλην του εαυτού μου.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα έκανα την μετάβαση από την χορτοφαγία (με την παράλληλη κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και αυγών) στην αυστηρή χορτοφαγία και νωρίτερα ξεκίνησα την αποφυγή προϊόντων των οποίων η παραγωγή σχετίζεται με την χρήση ζωϊκής προέλευσης συστατικών ή (και) την εκμετάλλευση ζώων (π.χ. εργαστηριακά πειράματα).

Η επιλογή αυτή ήταν αποτέλεσμα έρευνας και ενημέρωσης. 

Δεν είναι του παρόντος να παρουσιάσω τα επιχειρήματα υπέρ του vegan τρόπου ζωής, πολύ γενικά όμως να αναφέρω ότι στηρίζονται σε τρεις πυλώνες : την ηθική, την υγεία και την οικολογία. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από ιστοσελίδες, άρθρα και video από τα οποία μπορείτε να ενημερωθείτε.

Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου διαπίστωσα ότι οι βασικές αρχές του vegan τρόπου ζωής (η μη βία, ο σεβασμός του περιβάλλοντος και των έμβιων όντων, η συμπόνοια και η αγάπη για όλα τα ζωντανά πλάσματα κτλ) συμπορεύονται με τις φιλοσοφικές και θρησκευτικές προσωπικές αντιλήψεις μου. Ακόμη ένα ξεκαθάρισμα : είμαι ένας εντελώς ασυνεπής χριστιανός και διαθέτω ελλιπή (κατά την γνώμη μου και αναλόγως των στόχων μου) θεολογική κατάρτιση. Δεν πρόκειται να σας απευθυνθώ με στόμφο, έπαρση και αλαζονεία, υποστηρίζοντας ότι εκφράζω την “απόλυτη αλήθεια” του Χριστιανισμού, της χριστιανικής θεολογίας, της Εκκλησίας ή δεν ξέρω ποιού άλλου. Αρκετοί σας το λένε αυτό. Ευχαριστώ αλλά δεν θα πάρω..

Ήταν αναμενόμενο να συζητηθεί η σχέση του βιγκανισμού με την θρησκεία. Ας μην ξεχνούμε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η θρησκεία στην κοινωνία. Μόνο ως θετική θα μπορούσα να δω αυτή την εξέλιξη. Αναλόγως της σχέσης που έχει με την θρησκεία όποιος συμμετέχει σε αυτή την συζήτηση, αλλά και αναλόγως της ιδιότητάς του ποικίλουν τα ενδιαφέροντα και οι απόψεις του. Δυστυχώς ή ευτυχώς αναλόγως και του χαρακτήρα του εκφράζεται. Είναι νομίζω λογικό, άνθρωποι που νιώθουν ότι έχουν μια πιο στενή σχέση με την θρησκεία να αναζητήσουν στις πηγές, στις ιδέες και στην ιστορία της θρησκευτικής παράδοσης στην οποία ανήκουν (με όποιο τρόπο) στοιχεία που έχουν σχέση με την επιλογή τους. Ένας από αυτούς είμαι και εγώ. Μήπως αυτό δεν συμβαίνει με όλα τα κοινωνικά θέματα;

Η έρευνα τους οδήγησε στην ανακάλυψη σχετικών βιβλικών και πατερικών χωρίων. Προσωπικά δεν θεωρώ ότι η έρευνα έχει ολοκληρωθεί και ότι μπορούν να εξαχθούν παγιωμένα συμπεράσματα χωρίς την απαραίτητη συζήτηση και με όσους διαφωνούν.

Εδώ όμως άρχισαν τα “έκτροπα”....

Άλλη μία διευκρίνιση : Είμαι κάθετα αντίθετος στον κακοποιητικό λόγο (ειρωνία, ύβρεις, προσβολές, απαξίωση κτλ) είτε αυτός εκφέρεται από την μία είτε από την άλλη πλευρά. Δυστυχώς η ευγένεια παρεξηγείται ως αδυναμία. Τί να κάνουμε; Ο καθείς ό,τι διαθέτει..

Όπως λοιπόν διαφωνώ με την λεκτική βία (ως κακοποιητικός λόγος) προς τους κρεοφάγους, άλλο τόσο με λύπη διαπίστωσα το ίδιο φαινόμενο σε κοινωνικά δίκτυα και άρθρα από ανθρώπους που (είτε κληρικοί είτε λαϊκοί) υποτίθεται ότι σχετίζονται με την Εκκλησία ή την θεολογία της. Ευτυχώς είναι περισσότερα τα παραδείγματα αυτών που διαφωνούν αλλά εκφράζονται με σεβασμό και ευγένεια.

Μια από τις κατηγορίες τις οποίες εκτοξεύουν είναι ότι οι vegan είναι άθεοι, “αιρετικοί”, αλλόθρησκοι, αλλόδοξοι ή μέλη Νέων Θρησκευτικών Κινημάτων.

Και έχουν απόλυτο δίκιο!!!!

Ο θρησκευτικός πλουραλισμός των vegan είναι γεγονός και κατά την γνώμη μου ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα. Ο vegan μπορεί να είναι άθεος, αγνωστικιστής, χριστιανός, βουδιστής, ινδουϊστής, παγανιστής κ.ο.κ. Μπορεί να είναι άνθρωπος ετεροφυλόφιλος, ομοφυλόφιλος, αμφιφυλόφιλος, διεμφυλικός, διαφυλικός ή ο,τιδήποτε άλλο. Μπορεί να είναι Ελληνας, Κινέζος ή Εσκιμώος, μπορεί να είναι μαύρος ή λευκός, με λίγα λόγια μπορεί να είναι οποιοσδήποτε άνθρωπος ανεξαρτήτως θρησκείας, φυλής, εθνικότητας, κοινωνικού ή βιολογικού φύλου και πάει λέγοντας. Η ομοιότητα είναι η κοινή πεποίθηση στις αξίες του σεβασμού της ζωής και του περιβάλλοντος. Κάτι που δεν περιορίζεται στο “τί τρώω”. Είναι ανάγκη να τονιστεί αυτό.

Επειδή όμως μια εθνοκεντρική και ξενοφοβική νοοτροπία κυριαρχεί στην χώρα μας, οτιδήποτε προέρχεται από το “εξωτερικό” (και ιδιαιτέρως από την “επάρατη και άθεη ή αιρετική Δύση”!!!) αντιμετωπίζεται μετά βδελυγμίας (το λιγότερο!) και καταδικάζεται εντελώς άκριτα τις περισσότερες φορές.

Έλλειψη κριτικής σκέψης και κοινής λογικής αυτή η μάστιγα...

Η συζήτηση σε θεολογική βάση (όταν αυτό γίνεται εφικτό διότι κάποιοι θεωρούν σχεδόν απαγορευμένη την έρευνα των βιβλικών ή πατερικών πηγών εκτός και αν όποιος την κάνει συμφωνεί μαζί τους) αναλώνεται συνήθως σε μια στείρα ανταλλαγή “τσιτάτων” που θυμίζει “αγιογραφική μονομαχία” ζηλωτή ορθοδόξου με μάρτυρα του Ιεχωβά, ενώ συχνά καταλήγει στον κακοποιητικό λόγο που ανέφερα παραπάνω.

Αν οι διαφωνούντες (όχι όλοι ευτυχώς) έδειχναν ένα γνήσιο ενδιαφέρον να ενημερωθούν για τα επιχειρήματα των vegan και να συζητήσουν αυτό θα ήταν το ιδανικό. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές καταλήγουν στην παράθεση χωρίων από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες όπου αναφέρεται η κρεοφαγία (θέλοντας να αντικρούσουν τα αντίστοιχα χωρία που αναφέρονται στην χορτοφαγία) χωρίς καμία διάθεση να ακούσουν και με ύφος “φωτεινού παντογνώστη” λίγο πριν αναφέρουν τον ρόλο του ανθρώπου ως “διαχειριστή της φύσης” (ή και ιδιοκτήτη! Συγγνώμη αλλά νόμιζα ότι ιδιοκτήτης της Δημιουργίας είναι ο Δημιουργός της...) ο οποίος συνεπάγεται κατά την δική τους αντίληψη μια αδιαμφισβήτητη αυτοδικαίωση και ένα αδιαπραγμάτευτο προνόμιο αυθαιρεσίας και αλόγιστης εκμετάλλευσής της. Τελικά εκτροχιάζονται (όχι όλοι ευτυχώς!) και προβάλλουν ως ατράνταχτο επιχείρημα τους...γευστικούς κάλυκές τους ως απαραβίαστο δικαίωμα!!!

Ας χαλαρώσουμε...

Το ατόπημα της στείρας παράθεσης βιβλικών και πατερικών χωρίων το έχω διαπράξει κι εγώ. Κάποιες φορές έχασα και την ψυχραιμία μου. Ζητώ συγγνώμη δημοσίως.

Υπάρχει όμως και ο “νόμος” της δράσης – αντίδρασης.

Με δικαιολογεί απολύτως;

Σαφώς όχι.

Ας αφήσουμε στους ειδικούς επιστήμονες το ζήτημα των επιπτώσεων στην υγεία και στο περιβάλλον και ας παρακολουθούμε με ενδιαφέρον τα πορίσματα των ερευνών τους.

Όσον αφορά την ηθική διάσταση του ζητήματος (θα γίνω κοινότυπος) πραγματικά θα ήθελα με ειλικρίνεια να σκεφτεί ο κάθε κρεοφάγος το ενδεχόμενο επίσκεψης σε κάποια κτηνοτροφική ή πτηνοτροφική μονάδα, την παρουσία του στην διαδικασία εκτροφής, σφαγής και αλίευσης. Θα με ενδιέφερε πολύ η προσωπική μαρτυρία του και οι εντυπώσεις τις οποίες αποκόμισε. Ακόμη κι αν αρνείται την επίσκεψη μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο μπορεί να αποβεί πολύ χρήσιμη. Κυκλοφορούν πάμπολλα σχετικά video.

Η προσωπική θρησκευτική πίστη μου νιώθω ότι συμβαδίζει με την επιλογή μου.

Όπως έγραψα στο facebook (ζητώντας απαντήσεις και όχι εκφράζοντας δόγματα!) σε ανάρτηση και σε σχόλιο σε ανάρτηση αγαπημένου φίλου και εκλεκτού συναδέλφου :

“Η κρεοφαγία αναφέρεται στην Γραφή μετά την Πτώση και νομίζω κυρίως μετά τον Κατακλυσμό. Μήπως είναι και αυτή αποτέλεσμα της Πτώσης; Οφείλουμε να έχουμε ως πρότυπό μας τον προ-πτωτικό ή τον μετα-πτωτικό κόσμο;

Μήπως η κρεοφαγία επιβλήθηκε στον μετα-πτωτικό κόσμο ως αποτέλεσμα της Πτώσης αλλά ενδεχομένως και ως αναγκαιότητα επιβίωσης; Μια αναγκαιότητα που σαφώς η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία μπορεί να ικανοποιήσει και με άλλους τρόπους; Προσωπικά δεν σκέπτομαι ότι αποτελεί υποχρέωση η χορτοφαγία αλλά μια ενσυνείδητη ελεύθερη επιλογή.

Το όραμα του Πέτρου στο βιβλίο των Πράξεων μήπως έχει άλλη έννοια; Μήπως ήταν προτροπή για άνοιγμα του Ευαγγελίου στα έθνη και κατάρριψη κάθε εθνοκεντρικής κτλ αντίληψης και επιφύλαξης που ενδεχομένως να είχε εκείνη την στιγμή ο Πέτρος αλλά και η πρώτη ιουδαιοχριστιανική κοινότητα;

Μήπως αποτελεί ένα διαχρονικό πνευματικό μήνυμα και όχι κάποια διατροφική οδηγία; Μήπως τα βιβλικά χωρία και οι συνοδικές αποφάσεις που καταδικάζουν την κατάκριση των κρεοφάγων καταδίκαζαν τον ίδιο τον ρατσισμό και την κατάκριση προς τους κρεοφάγους (όπως και προς κάθε άνθρωπο), αρνητικά φαινόμενα που διαχρονικά καταδικάζει η Εκκλησία και δεν είχαν ως σκοπό μια απλή υπεράσπιση της κρεοφαγίας;
ΣΕ ΚΑΜΙΑ περίπτωση δεν ζητώ την επιβολή και την υποχρέωση.

ΣΕ ΚΑΜΙΑ περίπτωση δεν θεωρώ έναν χορτοφάγο “καλύτερο” χριστιανό από έναν κρεοφάγο.
Άλλωστε τα “εξερχόμενα” βαραίνουν και όχι τα “εισερχόμενα”.

Προσωπική μου άποψη είναι ότι η ελεύθερη και χωρίς ΚΑΜΙΑ υποχρέωση επιλογή της χορτοφαγίας δεν ωφελεί μόνο την υγεία μας (κάτι για το οποίο διεξάγεται σοβαρή επιστημονική συζήτηση από ειδικούς επιστήμονες, στην οποία δεν ξέρω κατά πόσο θα μπορούσαμε να συμμετάσχουμε οι θεολόγοι ή άλλοι μη ειδικοί) και το περιβάλλον (ισχύει το ίδιο με το προηγούμενο) αλλά εκτός του ότι ενισχύει την πνευματικότητα (ενισχύει, όχι ότι αποτελεί προαπαιτούμενο) είναι και μια έκφραση αγάπης και συμπόνοιας για όλα τα ζωντανά πλάσματα Του Θεού, ακόμη κι αν αύριο η κτηνοτροφία και η αλιεία επέλεγε τις πλέον “ανώδυνες” μεθόδους. Προσωπικά θλίβομαι για τον βασανισμό και τον θάνατο οποιουδήποτε ζωντανού πλάσματος για οποιοδήποτε σκοπό.

Ας μην περάσουμε στην επιχειρηματολογία του τί πρέπει να γίνει αν βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποιο αιλουροειδές σε κάποια ζούγκλα (!!!) ή αν έχουμε να κάνουμε με τρωκτικά και έντομα που δημιουργούν υγειονομικούς κινδύνους. Εκεί νομίζω οι απαντήσεις είναι προφανείς.
Δεν μπορώ να ομιλώ εξ ονόματος οποιουδήποτε είδους ρεύματος ή κινήματος. Αποτελεί προσωπική επιλογή μου για τους δικούς μου λόγους. Όπως επίσης ότι δεν δέχομαι καμία υποχρέωση για θεολογικούς ή άλλους λόγους.

Απλώς θεωρώ ότι η πίστη μου (όποια τέλος πάντων διαθέτω και με οποιοδήποτε πρόσημο ή περιεχόμενο) συμβαδίζει με την προσωπική επιλογή μου. Επιβεβλημένη σαφώς και δεν είναι. Έχω μια “φυσική” αλλεργία σε ο,τιδήποτε “επιβεβλημένο”.

Η θεολογική “κατάρτισή” μου σαφώς και είναι ελλιπέστατη.

Όποιος διαβάζει τις κατά καιρούς αναρτήσεις μου νομίζω ότι έχει καταλάβει την στάση μου απέναντι σε ο,τιδήποτε περιέχει αυταρχισμό και επιβολή. 
Η Σωτηρία (που είναι όντως “πολύ μεγάλο πράγμα” για να θυμηθούμε και το υπέροχο τραγούδι του Κραουνάκη) δεν μπορεί να θεωρηθεί ανθρώπινο κατόρθωμα.

Αν δεν κάνω λάθος, για εμάς τους ορθόδοξους τουλάχιστον, είναι αποτέλεσμα μιας “συνέργειας” μεταξύ της δωρεάς της Θείας Χάριτος και του αγώνα του ανθρώπου. Πάνω από όλα είναι Δωρεά Του Αναστημένου Χριστού. Καμία διατροφική επιλογή (και όχι μόνο διότι ο βιγκανισμός δεν περιλαμβάνει μόνο την διατροφή) δεν μπορεί ούτε να την εξασφαλίσει, ούτε να την προϋποθέσει".
Πιστεύω όμως ότι τουλάχιστον εμένα μπορεί να με βοηθήσει”.

Ας μείνουμε εδώ προς το παρόν (θα επανέλθουμε άλλωστε...) και επιτρέψτε μου να αναφέρω ένα αγαπημένο μου χωρίο από την Αγία Γραφή (μιας και είπαμε για “τσιτάτα”) :

“καὶ γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς”.

Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο κεφ. 8, στιχ. 32

Ο θρησκευτικός μανδύας της φασιστικής βίας

Δεν ξέρω τί είναι πιο φρικτό.

Το γεγονός μιας ρατσιστικής φασιστικής σφαγής όπως η πρόσφατη στη Νέα Ζηλανδία ή το ότι αρχίζουμε να το αντιμετωπίζουμε ως κάτι το σύνηθες;

Ξέρω όμως πόσο φρικτό είναι το ότι επειδή τα θύματα ήταν μη Δυτικοί και μουσουλμάνοι προκάλεσε λιγότερες αντιδράσεις στην Δύση από όσες θα προκαλούσε αν ήταν Δυτικοί και μη μουσουλμάνοι, θύματα κάποιας τρομοκρατικής επίθεσης μίας φονταμενταλιστικής οργάνωσης που ισχυρίζεται ότι ασπάζεται το Ισλάμ.

Γεγονός είναι ότι ο ρατσισμός και η ξενοφοβία των δυτικών ακροδεξιών συνεχίζουν να δολοφονούν.

Όχι, δεν θα μπω στη διαδικασία σύγκρισης με την φονταμενταλιστική βία που ασκούν μη Δυτικοί.

Ακριβώς επειδή πιστεύω ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι μία και αδιαίρετη.

Σαφώς και δεν υπάρχει το παραμικρό περιθώριο δικαιολόγησης σε καμία από τις περιπτώσεις!

Μόνο η καταδίκη ταιριάζει!

Αυτό που προκύπτει  ως σκέψη είναι το ερώτημα του ρόλου της θρησκείας.

Στην περίπτωση της ακροδεξιάς φασιστικής (δυτικής, “λευκής”, όπως θέλετε πείτε την) βίας είναι ίσως πιο "δυσάρεστα οικεία" για τον Δυτικό, αφού το θρησκευτικό περιβάλλον της είναι αυτό στο οποίο επικρατούν οι χριστιανικές ομολογίες.

Κατά τη γνώμη μου οι αιτίες γένεσης δεν είναι θρησκευτικές. Ίσως η τεκμηρίωση των κινήτρων και των εκδηλώσεων να αποπειράται τον σχηματισμό ενός θρησκευτικού περιβλήματος, σε κάθε περίπτωση έρχεται όχι απλώς σε αντίφαση αλλά σε πλήρη σύγκρουση με την χριστιανική διδασκαλία.

Αμέτρητες φορές έχει παρουσιαστεί και αναλυθεί το ασυμβίβαστο μεταξύ Ευαγγελίου και φασισμού. Η ταύτισή τους ή η προσπάθεια εύρεσης συνάφειας, νομίζω, ότι δείχνει αν όχι υστεροβουλία τουλάχιστον αφέλεια και αμάθεια.

Αυτό που παρουσιάζει όντως ενδιαφέρον είναι η σχέση που φαντάζονται ότι έχουν όσοι διάκεινται θετικά απέναντι στο φασιστικό έκτρωμα με τον Χριστιανισμό.

Το θέμα είναι τεράστιο και μόνο λίγες σκέψεις θα μπορούσαμε να πούμε εδώ.

Σημαντική ευθύνη έχει ο “εθναρχικός” ρόλος τον οποίο αποδίδουν πολλοί στην θεσμική Εκκλησία.

Η έννοια του “Γένους”, η ύπαρξη ενός “περιούσιου λαού Του Θεού” που ταυτίζει το εκκλησιαστικό ποίμνιο με μία συγκεκριμένη εθνικότητα, που περιορίζει και υποβιβάζει τον Χριστιανισμό σε μια εθνική – κρατική θρησκεία θυμίζει πολύ την ιουδαϊκή θεοκρατία με τον αυστηρά εθνικό χαρακτήρα της. Σε πλήρη αντιίθεση με την Αγία Γραφή και για να αναφέρουμε μόνο τα “πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη” (Ματθ. 28,19) και “οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην” (Γαλ. 3,28) είναι μία ακόμη εκδήλωση του ίδιου παλαιού φαινομένου της εργαλειοποίησης της θρησκείας για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπών, με κορυφαία της θεσμοποίηση – κρατικοποίηση της Εκκλησίας από το τέλος της αρχαιότητας μέχρι τις μέρες μας.

Η εθνικιστική (και κατ' επέκταση η φασιστική ως απότοκη πολλές φορές της πρώτης) φαντασιακή τάξη τοποθετεί την θρησκεία πολύ ψηλά στην ιεραρχία της ιδεολογίας της όχι λόγω της συμφωνίας της με τις αρχές της αλλά αναγνωρίζοντας την κοινωνική επιρροή της και προφανώς θέλοντας να την εκμεταλλευθεί αφενός αποκτώντας νομιμοποίηση στην συλλογική συνείδηση και αφετέρου στρατολογώντας περισσότερους νέους ακολούθους.Το τρίπτυχο “Πατρίς – Θρησκεία -Οικογένεια” στην ελληνική ακροδεξιά ρητορική δεν είναι τυχαίο αλλά αντιθέτως ιδιαιτέρως προσεκτικά επιλεγμένο.

Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι οι ακροδεξιοί κύκλοι που πασχίζουν να διεκδικήσουν μια “αποκλειστικότητα” κάποιας χριστιανικής ταυτότητας αποσιωπούν τεχνηέντως τον βιβλικό λόγο και το πρόσωπο Του Ιησού Χριστού, χρησιμοποιώντας την εκκλησιαστική εικονογραφία και τα χριστιανικά σύμβολα με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούν εθνικά κοσμικά σύμβολα ενώ αναφέρονται συνεχώς σε “προφητείες” που αποδίδουν σε κληρικούς και μοναχούς (ζώντες και κεκοιμημένους) θέλοντας να αποδείξουν κάποια “θεϊκή εύνοια ενός εθνικού πεπρωμένου”.

Η φασιστική ρατσιστική βία (λεκτική και σωματική) παρουσιάζεται ως θεάρεστη και χριστιανική αφού εναρμονίζεται με την δική τους κατασκευασμένη στρεβλή εικόνα του Χριστιανισμού, μιας δικής τους εθνικιστικής θρησκείας που υπακούει στο δικό τους ρατσιστικό και εθνικιστικό κοσμοείδωλο.

Η Θεοτόκος, οι αγίες και οι άγιοι ακόμη και ο ίδιος ο Χριστός (αν ποτέ Τον αναφέρουν) παρουσιάζονται ως ο,τιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που όντως είναι. Στρατηλάτες, πολεμιστές, υπερφυσικά όντα που θυμίζουν μυθικούς ήρωες, πάνοπλοι και τρομεροί τιμωροί και εκδικητές σε έναν ιερό πόλεμο εναντίον αλλόθρησκων και αλλοεθνών. Σε αυτή την λογική μια μερίδα του κλήρου και των μοναχών, δυστυχώς όχι μικρή, λησμονούν το αποστολικό έργο τους και αναλαμβάνουν τον άχαρο και θλιβερό ρόλο της ιδεολογικής υποστήριξης.

Τα εθνικά κοσμικά σύμβολα αντικαθιστούν το ιερό σύμβολο του Τίμιου Σταυρού, το χριστιανικό κήρυγμα ξεπέφτει σε ρητορική μίσους, μισαλλοδοξίας και εθνικισμού, τα ιδανικά “της φυλής” φιμώνουν την Αγάπη.

Και κάπως έτσι κάποιος (απογοητευμένος από τις τραγικές συνθήκες στις οποίες ζει και για τις οποίες φρόντισε το σύστημα στο οποίο ζούμε και η γενική παραίτηση και ανάθεση) πιστεύοντας ότι εκπληρώνει το “πατριωτικό και θρησκευτικό” καθήκον του, καταπίνει όλη την φασιστική σαπίλα που του σερβίρεται δηλώνοντας μάλιστα και “πιστός Χριστιανός” μισώντας τον αλλοεθνή, τον αλλόθρησκο, τον πρόσφυγα και τον μετανάστη χωρίς να έχουν πέσει ποτέ τα μάτια του (και χωρίς βεβαίως να έχει φροντίσει κάποιος από αυτούς που θα έπρεπε να του το πει!) σε οποιαδήποτε σελίδα της Αγίας Γραφής αγνοώντας εντελώς ποιός είναι ο “πλησίον” και τί είναι  η Αγάπη.

Για ποιά "Ημέρα της Γυναίκας" μιλάμε;

Κοντεύει να καταντήσει σαν την Γιορτή του "Αγίου Βαλεντίνου"...

Διαφημίσεις και "προσφορές"...μαρκετίστικα αφιερώματα και καμπάνιες...

Γελαστές νεαρές γυναίκες ντυμένες με την τελευταία λέξη της μόδας και μακιγιαρισμένες ποζάρουν σε "επετειακές" αφίσες...

Δεν χωρούν σε αυτές τις καμπάνιες γυναίκες του μόχθου, της εργασίας, της ανεργίας, της φτώχειας, της ταλαιπωρίας, του αγώνα, της προσφυγιάς, της μετανάστευσης, του πολέμου....

Αδιανόητο βεβαίως να χωρέσουν οι trans γυναίκες...

Η υπόθεση των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν μπορεί να συζητηθεί εκτός κοινωνίας. Δεν γίνεται να θεωρήσει κανείς άσχετη την υπάρχουσα κοινωνική οργάνωση με το ζήτημα της ισότητας των φύλων. Πώς μπορεί κάποιος να πει ότι η ανισότητά τους σε ευκαιρίες, αντιμετώπιση και συνθήκες δεν έχει σχέση με την εγγενή ανισότητα του ίδιου του καπιταλισμού;

Η κοινωνία είναι χωρισμένη σε προνομιούχους και μη. Σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους. Οι έμφυλες διακρίσεις, όπως και η εκμετάλλευση και η καταπίεση που προκύπτουν από αυτές είναι φυσικό προϊόν της ίδιας της φύσης του συστήματος.

Εδώ κρύβεται και η μεγάλη παγίδα της αυταπάτης ότι ο αγώνας για την ισότητα των φύλων αφορά μόνο τις γυναίκες. Σε αυτό τον αγώνα θέση έχουν όλοι όσοι ζητούν μια δίκαιη κοινωνία. Μια κοινωνία στην οποία όπως δεν θα υπάρχει ανάγκη για "φιλανθρωπία" έτσι και δεν θα τίθεται το ζήτημα της ισότητας των φύλων αφού η κοινωνική δικαιοσύνη στην πράξη θα έχει κάνει πραγματικότητα την ισότητα όλων των μελών της κοινωνίας.

Για αυτό και στις καμπάνιες που αναφέρθηκαν παραπάνω προβάλλεται το "πρότυπο" της "ελκυστικής" καταναλώτριας - σεξουαλικού αντικειμένου πιστού στις επιταγές του φετιχισμού της εμπορευματοποίησης.

Η περιβόητη "ανεξαρτησία" περιορίζεται στην κατανάλωση και στην κάλυψη προϋποθέσεων κατάκτησης του τίτλου της "γυναίκας - τρόπαιου". Στην πραγματικότητα στην υποδούλωση της γυναίκας στα πιο ύπουλα δεσμά της πατριαρχίας.

Τα δικαιώματα στην εργασία, στην παιδεία, στην δημιουργία, στην αυτοπραγμάτωση και στην αυτοδιάθεση αποσιωπώνται, όσο προβάλλεται το "δικαίωμα" στην κατανάλωση.

Οι αγώνες των γυναικών για ισότητα έχουν ταξικό πρόσημο όσο ταξική είναι και η ανισότητα, η αδικία, η εκμετάλλευση και η καταπίεση που υφίστανται.

Είναι αγώνες που αφορούν όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως βιολογικού ή κοινωνικού φύλου.

"Ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα"

Ακόμη μία γυναικοκτονία.

Ακόμη ένα φρικτό έγκλημα έρχεται να προστεθεί στη λίστα με τα κρούσματα έμφυλης βίας.

Η κοινωνία αναφέρεται ως “σοκαρισμένη”, την ίδια ώρα που με την ανοχή της και την σιωπή της ως συνενοχή μόνο ως τέτοια δεν πρέπει να θεωρείται.

Η βαθιά ριζωμένη πατριαρχία και οι διακρίσεις που γεννά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κυρίαρχης ιδεολογίας που στηρίζει και τροφοδοτείται από ένα σύστημα ανισότητας, εκμετάλλευσης και καταπίεσης.

Σε αυτή την νοσηρή κατάσταση ευθύνες έχουμε όλοι τόσο για την ανοχή μας όσο και για την νομιμοποίηση που προσφέρουν οι ιδέες και οι αντιλήψεις μας ως κοινωνικό σύνολο. Ο καθένας στο μερίδιο που του αναλογεί και σύμφωνα με τον κοινωνικό ρόλο που επιτελεί.

Τα στερεότυπα που αναπαράγονται, είτε της “γυναίκας – τρόπαιου” είτε της “καλής νοικοκυράς – δούλας και κυράς” έχουν σαφές ταξικό πρόσημο αφού υποβιβάζουν τη γυναίκα στο ρόλο του σεξουαλικού αντικειμένου και εμπορεύματος με την χρήση μίας σεξουαλικής “αξίας” σε ένα ιδιότυπο χρηματιστήριο μιας φετιχιστικής αγοράς στην πρώτη περίπτωση, ενώ στην δεύτερη της επιβάλλουν έναν ρόλο υποχείριου. Αυτά τα στερεότυπα δυστυχώς αναπαράγονται και προωθούνται και από μια μεγάλη μερίδα των γυναικών ανεξαρτήτως τάξης.

Ακόμη χειρότερα πολλές φορές ως “υπομονή” χαρακτηρίζεται η ανοχή και η υποταγή σε έναν σύντροφο – τύραννο που κακοποιεί είτε λεκτικά, είτε σωματικά. Πολύ περισσότερο όταν αυτή η “υπομονή” προβάλλεται ως χριστιανική αρετή αφού η “υπακοή” έχει αντικαταστήσει την Αγάπη στο νου και στον λόγο.

Η αποστολική φράση “ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβῆται τὸν ἄνδρα” (Εφεσ. 5,33) χρησιμοποιείται καταχρηστικά ως τσιτάτο ενώ τεχνηέντως αποσιωπάται η αμέσως προηγούμενη φράση “πλὴν καὶ ὑμεῖς οἱ καθ' ἕνα ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα οὕτως ἀγαπάτω ὡς ἑαυτόν”. Όπως και παραπάνω στο αποστολικό κείμενο “οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε τὰς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἠγάπησε τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἑαυτὸν παρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς” (Εφεσ. 5,25) και “ἀντὶ τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν” (Εφεσ. 5,31).

Βεβαίως ο αντίλογος μπορεί να παραπέμψει στο “Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ὑποτάσσεσθε ὡς τῷ Κυρίῳ, ὅτι ὁ ἀνήρ ἐστι κεφαλὴ τῆς γυναικὸς, ὡς καὶ ὁ Χριστὸς κεφαλὴ τῆς ἐκκλησίας, καὶ αὐτός ἐστι σωτὴρ τοῦ σώματος. ἀλλ' ὥσπερ ἡ ἐκκλησία ὑποτάσσεται τῷ Χριστῷ, οὕτω καὶ αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ἐν παντί.” (Εφεσ. 5,22 – 24). Σε αυτό όμως θα έπρεπε αφενός να αναλογιστούμε τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής (μιλάμε για τον 1ο αιώνα μ.Χ) και την θέση των γυναικών τότε, το πόσο ριζοσπαστική είναι η θέση του Παύλου λαμβάνοντας υπόψη τα υπόλοιπα που αναφέραμε, σε σχέση με την θέση των γυναικών της εποχής του ως “res”, δηλαδή ως αντικείμενο και αφετέρου ποιά και τί είδους είναι η σχέση Χριστού – Εκκλησίας στην οποία αναφέρεται ο απόστολος και με την οποία παρομοιάζει την σχέση άνδρα – γυναίκας.

Όπως και να έχει ο “φόβος” στον οποίο αναφέρεται ο Παύλος μόνο ως τρόμος δεν μπορεί να ερμηνευθεί. Ακόμη και αν εννοείται ένα είδος υποταγής ή υπακοής (σύμφωνα με μια σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με τις σύγχρονές του αντιλήψεις θεώρηση) σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποδοθεί ως αποδοχή της κακοποίησης κάθε είδους.

Ο Άγιος Νεκτάριος είχε εκφράσει μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη γράφοντας ότι αυτός ο φόβος είναι ο φόβος της απώλειας της αγάπης. Ένα είδος “ηθικού” φόβου. Μία ευαισθησία που γεννά την φροντίδα.

Σε κάθε περίπτωση όμως τα παραπάνω εντάσσονται σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο με συγκεκριμένες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Αυτό που μένει ίδιο είναι το πνεύμα του λόγου το οποίο πουθενά και ποτέ δεν μιλά για απουσία αγάπης και σεβασμού και βεβαίως για κακοποίηση και εκμετάλλευση.

Με το τέλος των διωγμών και την κρατικοποίηση της θεσμικής εκκλησίας ως συνεργάτη της πολιτικής εξουσίας (εγώ σε νομιμοποιώ ως “ελέω θεού” και εσύ μου παρέχεις προνόμια) η εκκοσμίκευση επέβαλε την επιλογή πολιτικής θέσης και την προσαρμογή στην εκάστοτε κυρίαρχη κοινωνική οργάνωση. Τα έμφυλα ζητήματα δεν γινόταν να μείνουν εκτός της νέας τοποθέτησης. Αφού η θέση πλέον όριζε συνεργασία με τον Καίσαρα αυτό σήμαινε ότι ακόμη και ακουσίως θα υπήρχε συμφωνία με τον Καίσαρα (και κάθε πολιτική και οικονομική εξουσία). Με αυτόν τον τρόπο πολιτισμικά και κοινωνικά προϊόντα όπως αγκυλώσεις, προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, αυταπάτες και εμμονές οδήγησαν σε διαστρεβλώσεις και παραχαράξεις, φτάνοντας στο σημείο να διαιωνίζουν τις ανισότητες και τις διακρίσεις ως μέρος της χριστιανικής διδασκαλίας δείχνοντας ανοχή στις συνέπειές τους.

Στην εποχή μας ευτυχώς υπάρχει η θεολογική και εκκλησιαστική βούληση να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες. Μένει να γίνει πράξη.

Οι θρησκευτικές διαστάσεις και εκφράσεις του Ερωτα στην Ποίηση του Ντίνου Χριστιανόπουλου

(Το παρόν αποτελεί απόσπασμα από φροντιστηριακή εργασία μου στα πλαίσια του μαθήματος "Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Π.Μ.Σ. "Θεολογία και Κοινωνία" του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας & Θρησκειολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.)

Στην αρχή έγινε το Χάος, η Γη και ο Ερωτας. Κι ενώ οι δυο πρώτοι είναι οι προπάτορες των πάντων, ο Ερωτας δεν έχει απόγονο κανένα, κι όμως χωρίς αυτόν κανείς και τίποτα δε μπορεί να γεννήσει, να δημιουργήσει, να ποιήσει. Πως να υπάρξει λοιπόν δημιουργία χωρίς Ερωτα. Ποίηση χωρίς Ερωτα. Σε κάθε ποιητή, σε κάθε ποίημα, ο Ερωτας είναι παρών και κυρίαρχος. Δύναμη ζωοποιός, δημιουργική και κατευθυντήρια. Κι ας μασκαρεύεται πολλές φορές, πίσω από φυσιολατρικές περιγραφές, ή εθνικές εξάρσεις, ή επαναστατικές κραυγές, ή απελπισμένους λυγμούς, ή σιωπές απογοήτευσης και παραίτησης, ή ακόμη και ευλαβείς προσευχές. Έρωτας είναι. Το όνομα του εραστή αλλάζει : Ζωή, Φύση, Πατρίδα, Λαός, Ελευθερία, Δημοκρατία, Δικαιοσύνη, Επανάσταση, Θεός... Μα, ο Ερωτας μένει Ερωτας. Κι ο Ερωτας στον Χριστιανόπουλο, ξεχύνεται και απλώνεται στους στίχους. Ορμά και κουρσεύει. Πολλές φορές καταπιέζεται, αποθαρρύνεται, απογοητεύεται, καταπνίγεται, μένει ανεκπλήρωτος και ανομολόγητος. Δώδεκα φορές ερωτεύτηκε στη ζωή του, λέει ο ποιητής σε συνέντευξή του, τις ένδεκα χωρίς ανταπόκριση, αλλά και χωρίς εξομολόγηση. Σιωπηλά.

Σαν μια προσευχή που δεν εισακούστηκε. Όχι. Σαν μια προσευχή που δεν ειπώθηκε, καλύτερα.. Κι αυτός ο Ερωτας πυρκαγιά χωρίς ούτε μια φανερή φλόγα, αυτή η ανέκφραστη προσευχή, τραγουδιέται σε στίχους που ντύνονται θρησκευτικά, όχι για να βεβηλώσουν αλλά για να αναδείξουν το μέγεθος και την έκταση της λαβωμένης λατρείας. Μέσα από εικόνες, λέξεις, φράσεις, εκφράσεις, σχήματα, ιστορίες θρησκευτικές. Άγιοι, μάρτυρες, αμαρτωλοί και ενάρετοι, μετανιωμένοι και αμετανόητοι, πεπτωκότες και ανανήψαντες, κολασμένοι, στον ίδιο λατρευτικό χορό του Ερωτα. Έτσι, θα προσπαθήσω να τους ακολουθήσω.

Εκατόνταρχος Κορνήλιος

 (Από τη συλλογή Εποχή των ισχνών αγελάδων - 1950) 

Κύριε, μην απορείς για την τόση μου πίστη· η αγάπη μού υπαγορεύει την πίστη.

 Δε σε παρακαλώ για το Νικήτα ούτε για το Χαρίλαο 

μήτε για το Νικόλαο που δεν πρόφτασε να βαρεθεί τις προσευχές. 

Τον Αντώνιο κάνε καλά, τον Αντώνιο. 

Όταν ήταν μικρός και ελεύθερος,

 ασχολούνταν κι αυτός με τα γράμματα και τις τέχνες·

 ήταν κάτοχος της αρχαίας ελληνικής και του άρεζε να παίζει ακορντεόν. 

Όμως τώρα είναι δούλος μου – μη ρωτάς πώς.

 Έχω εξουσία επάνω του του δεσμείν και του λύειν. 

Μπορώ να τον κάνω ό,τι θέλω. 

Μπορώ ακόμα και να τον λευτερώσω, αν και μου είναι οδυνηρό·

 εξάλλου εργάζεται αποδοτικά με τη μεγάλη του ρώμη.

 Γι’ αυτούς, Κύριε, τους λόγους και γι’ άλλους πολλούς 

κάνε καλά τον Αντώνιο, το δούλο τού δούλου σου. 

Αν παραστεί ανάγκη, μπορεί να γίνω και χριστιανός. 

Όμως κάν’ τον καλά, μόν’ αυτό σου ζητώ, τίποτ’ άλλο. 

Θα ’ταν ανήθικο κάθε άλλο που θα τολμούσα να σου ζητήσω. 

Ένας κύριος προσεύχεται για τη σωτηρία του αγαπημένου δούλου του. Προσεύχεται στο Θεό των Χριστιανών, αν και δεν είναι ο ίδιος. Δεν έχει την χριστιανική πίστη. Έχει την πίστη της αγάπης, που την υπαγορεύει. Η αγάπη του είναι τόσο δυνατή που γεννά πίστη. Είναι τόσο δυνατή που σαν πίστη δυνατή μετακινεί όρη. Προσεύχεται για τον Αντώνιο, όχι για τον πιστό χριστιανό Νικόλαο. Αυτόν που μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Αυτόν που η αγάπη του κάνει τον κύριο να προσευχηθεί για το δούλο. Μια προσευχή όχι πίστης αλλά αγάπης. Για αυτό ίσως και να είναι πιο δυνατή. Αυτός ο περήφανος παγανιστής εκατόνταρχος, γονατίζει μπροστά στον Θεό των χριστιανών και προσεύχεται. Αυτός που είναι κύριος ανθρώπων, νιώθει ανίσχυρος να σώσει τον δούλο του, κ ιας έχει πάνω του εξουσία του δεσμείν και του λύειν, ζωής και θανάτου. Είναι έτοιμος να προδώσει την πατρογονική πίστη των ειδώλων και να υποταχθεί ως δούλος, αυτός ο κύριος ανθρώπων, στο θεό των δούλων του, να γίνει κι αυτός δούλος. Και γίνεται. Μόνο για να γίνει καλά, για να σωθεί, για τίποτα άλλο. Δε τολμά να ζητήσει τίποτα άλλο, θα ήταν ανήθικο. Κάθε άλλο θα ήταν ανήθικο. Ίσως μια ανομολόγητη ανήθικη αγάπη, αποτρόπαιη και ανίερη στα μάτια του θεού των δούλων, του Θεού των Χριστιανών. Κι έτσι η προσευχή Αγάπης, που γεννά την πίστη, κρύβει την αγάπη, κρύβει την κινητήριο δύναμή της, την αιτία και την αρχή που τη γεννά, γιατί θα αμαύρωνε την προσευχή σε ένα θεό που ποτέ δεν θα την ενέκρινε. Κι ο φόβος της απόρριψης της προσευχής, ο φόβος του θανάτου του αγαπημένου, πνίγει την έκφρασή της με λόγια κι όμως τη δηλώνει τόσο εκκωφαντικά που η φωνή της προσευχής φτάνει στα ουράνια. Ίσως τελικά να εισακουστεί και να γίνει το θαύμα. 

Μαγδαληνή

(Από τη συλλογή Εποχή των ισχνών αγελάδων - 1950) 

Τὸν ξεχώρισα μόλις τὸν εἶδα. ἤμουνα ταχτικὴ στὰ κηρύγματά του 

πούλησα κι ἕνα κτηματάκι τῆς θειᾶς μου γιὰ νὰ τὸν ἀκολουθήσω. 

Ὅμως ὅταν πιὰ ὅλα τὰ ξόδεψα, ἀποφάσισα νὰ πουλήσω καὶ τὸ κορμί μου, 

στὴν ἀρχὴ στοὺς ἀνθρώπους τῶν καραβανιῶν, κατόπι στοὺς τελῶνες 

κοιμήθηκα μὲ σκληροτράχηλους Ρωμαίους κι οἱ Φαρισαῖοι δὲ μοῦ εἶναι ἄγνωστοι.

 Κι ὅμως μέσα σ’ αὐτὰ δὲν ξεχνοῦσα τὰ μάτια του. 

Μῆνες γιὰ χάρη του ἔτρεχα ἀπ' τὸ ναὸ στὸ λιμάνι 

κι ἀπὸ τὴν πόλη στὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν. 

Κύριε μυροπώλη, κάντε μου, σᾶς παρακαλῶ, μιὰ μικρὴ ἔκπτωση. 

Γιὰ ἕνα βάζο ἀλαβάστρου δὲ φτάνουν οἱ οἰκονομίες μου. 

Κι ὅμως πρέπει νὰ ἀποχτήσω αὐτὸ τὸ μύρο μὲ τὰ σαράντα ἀρὠματα. 

Μ’ αὐτὸ τὸ μύρο θ’ ἀλείψω τὰ πόδια του, 

μ’ αὐτὰ τὰ μαλλιὰ θὰ σφουγγίσω τὰ πόδια του, μ’ αὐτὰ τὰ χείλη, τὰ πόδια του

 τὰ ἐξαίσια κι ἄχραντα θὰ φιλήσω. 

Ξέρω, εἶναι πολὺ αὐτὸ τὸ μύρο γιὰ τὴ μετάνοια,

 ὡστόσο γιὰ τὸν ἔρωτα εἶναι λίγο. 

Κι ἄν μιὰ μέρα ἀσπαστῶ τὸ χριστιανισμό, θά ‘ναι γιὰ τὴν ἀγάπη του

 κι ἄν μαρτυρήσω γι’ Αὐτόν, θά ‘ναι ἡ ἀγάπη του ποὺ θὰ μ’ ἐμπνέει. 

Γιατὶ, κύριε, ὁ ἔρωτας μοῦ ἀνάβει τὴν πίστη κι ἡ ἀγάπη τὴ μετάνοια 

κι ἴσως μείνει αἰώνια τ' ὄνομά μου σὰ σύμβολο 

ἐκείνων ποὺ σώθηκαν καὶ λυτρώθηκαν ὅτι ἠγάπησαν πολύ.

Ο παθιασμένος απαγορευμένος έρωτας φλογίζει τα σωθικά αυτής της Μαγδαληνής. Δεν είναι η βιβλική Μαγδαληνή, η δαιμονισμένη που θεράπευσε ο Κύριος. Είναι άλλη. Είναι η γυναίκα του πόθου και του πάθους. Που έπαθε γιατί αγάπησε πολύ. Που κήρυξε πόλεμο στο εμπόδιο, στο δύσκολο στο ακατόρθωτο. Που αποφάσισε να γυρίσει τον κόσμο ανάποδα για τον έρωτά της. Που τσαλάκωσε την ψυχή της και το σώμα της για τον αγαπημένο. Αυτή που στο βωμό του έρωτα προσέφερε ολοκαύτωμα την ύπαρξή της. Μια ανθρωποθυσία έρωτα, η ολοκληρωτική και απόλυτη θυσία. Με όλη την καρδιά και το είναι της υπέστη την περιφρόνηση και το διωγμό που κατατρέχει κάθε ιέρεια της Αφροδίτης, στα μάτια του κατεστημένου καθωσπρεπισμού. Από τον άκαρδο ιουδαϊκό του Νόμου, μέχρι τον διπρόσωπο στείρο πουριτανισμό των όρνεων που τρέχουν στις εκκλησίες των Χριστιανών, όχι για το Αίμα και τη Σάρκα του Σωτήρα, αλλά μεθυσμένοι και βαρυστομαχιασμένοι από το αίμα και τη σάρκα των αδερφών τους, αδιαφορώντας για το Ευαγγέλιο της Αγάπης και μένοντας στο Νόμο του λιθοβολισμού. Όμως αυτή, η πόρνη Μαγδαληνή, που εξαργύρωσε τον πόθο της με όλο της το βιος, σαν σώθηκε κι αυτό, έβγαλε στο σφυρί το κορμί της. Έβγαλε στον πάγκο της αγοράς αυτό που ήθελε να κρατήσει για τον αγαπημένο της κι όμως το ξόδεψε στις βρώμικες αγκαλιές των στρατιωτών και των φαρισαίων. Μόνο για να μπορεί να αντικρίζει τα μάτια του αγαπημένου της. Λες και δεν είχαν νόημα τα λόγια του, παρά μόνο τα μάτια του, που στοίχειωσαν το μυαλό και την καρδιά της κι εκείνη τα καταδίωκε, αφού εκείνα την καταδίωξαν και την κατέλαβαν. Ολόκληρη φλέγεται κι αφού πια καταλαβαίνει ότι δεν έχει ελπίδα ανταπόκρισης, προχωρά στη θυσία της. Στη μετάνοια. Είναι έτοιμη να πληρώσει με την εξιλέωσή της. Να μυρώσει τα λατρεμένα πόδια, να τα πλύνει με τα δάκρυά της και να τα σφουγγίσει με τα μαλλιά της. Να τα λατρέψει. Να δείξει τη λατρεία της για τον λατρεμένο αγαπημένο της. Κι αν το μύρο αυτό είναι λίγο για τη μετάνοια, για τον έρωτα είναι πολύ. Γιατί για τον έρωτα τα έκανε όλα.

Για τον έρωτα δεν μετανιώνει. Για την πτώση της δεν μετανιώνει. Για τη θυσία της δε μετανιώνει, γιατί αγάπησε πολύ.. Δεν είναι η πίστη που την παρακινεί δεν είναι η θρησκευτική αποδοχή ενός υπερκόσμιου Μεσσία και Θεού. Είναι ο έρωτας. Είναι ο ασπασμός μιας άλλης δικής της προσωπικής θρησκείας. Της θρησκείας του έρωτα. Της θρησκείας του αγαπημένου της. Και για αυτή τη θρησκεία είναι έτοιμη να πιστέψει. Να πιστέψει στη θρησκεία της αγάπης της. Να θυσιαστεί για αυτή. Να μαρτυρήσει, να πεθάνει φρικτά. Να ολοκληρώσει και να επισφραγίσει τη θρησκεία της. Τίποτα δεν είναι το βιος που ξοδεύτηκε, το κορμί που πουλήθηκε και σκορπίστηκε, το μύρο που αγοράστηκε, τα δάκρυα που έτρεξαν, τα φιλιά στα πόδια του. Η ίδια η πίστη σε αυτόν. Είναι η αγάπη του. Αυτό είναι το παν. Και για το παν θα κάνει το παν. Θα δώσει τη ζωή της, θα πεθάνει όχι από πίστη αλλά από έρωτα. Η φωτιά του έρωτα, η φλόγα του πόθου της ανάβει την πίστη. Χωρίς αυτή θα ήταν νεκρή, ανούσια. Με τη φωτιά του έρωτα θα ανάψει το βωμό της πίστης, της δικής του πίστης. Και εκεί θα καεί με χαρά και θα γίνει στάχτη από έρωτα, μιας και από τότε που τον γνώρισε, έτσι κι αλλιώς φλεγόταν, μόνο που οι φλόγες που την έτρωγαν δεν φαίνονταν. Την έκαιγαν όμως το ίδιο. Και η αγάπη; Η αγάπη ανάβει την μετάνοια. Την μετάνοια για όσα έκανε; όχι βέβαια! Σίγουρα θα τα έκανε ξανά και ξανά και ξανά και χίλιες και δέκα χιλιάδες και εκατομμύρια φορές θα τα ξαναέκανε και θα πλάγιαζε με όλους τους στρατιώτες της αυτοκρατορίας και με όλους τους φαρισαίους και τα υπόλοιπα κατακάθια της οικουμένης, προκειμένου να αντικρίζει τα μάτια του και να ακούει τα λόγια. Η αγάπη της όμως για αυτήν θα ανάψει την μετάνοια που σαν άλλη Κασταλλία Πηγή θα ξεπλύνει τις κηλίδες και τις λάσπες του βούρκου που βυθίστηκε για να μπορέσει να βλέπει τα μάτια του και να ακούει τα λόγια του, να φτάσει να μυρώσει τα πόδια του και να τα ασπαστεί, να τα λατρέψει. Αυτό το πληγωμένο και κουρελιασμένο σφάγιο της θυσίας της αγάπης, το ρημάδι που έμεινε από το τσαλαπάτημα του κόσμου, αυτό το ανθρώπινο ερείπιο που με τη θέλησή του πέρασε όλες τις πύλες της κόλασης γιατί ερωτεύθηκε τον Ουρανό, ίσως να μείνει σύμβολο στους αιώνες. Ίσως κάποτε βρεθούν οι Καλοί Σαμαρίτες που δεν θα το προσπεράσουν όπως ο Ιουδαίος και ο Λευίτης. Δεν θα μείνει το αγέρωχο και “ευσεβές” βλέμμα τους στη λερωμένη επιφάνεια. Δεν θα αηδιάσει από τι μελανιές του αγοραίου έρωτα ούτε από τις πληγές των βασάνων. Θα σκύψουν και θα δουν μέσα σε αυτό το ρημαγμένο κορμί μια ψυχή να φλέγεται από έρωτα, μια καρδιά να χτυπά για εκείνον που αγάπησε. Κι ίσως καταλάβουν ότι ο έρωτας που άναψε την πίστη και η αγάπη την μετάνοια, τελικά την ξέπλυναν από όσα πέρασε για τον έρωτα εκείνου. Κι ίσως τελικά να σώθηκε και να λυτρώθηκε. Γιατί αγάπησε πολύ..

Στίχοι της Αγίας Αγνής για τον Αγιο Σεβαστιανό 

(Από τη συλλογή Εποχή των ισχνών αγελάδων - 1950)

Πεθαίνεις πριν να βαρεθείς τις προσευχές. 

Οι στρατιώτες του εκτελεστικού αποσπάσματος 

αγαπούν και πλαγιάζουν απαράλλαχτα σαν όλους τους άλλους, 

καπνίζουν κι αρέσκονται να βγαίνουν φωτογραφίες

 κι ανάβουν ολόιδια κεριά στην Αφροδίτη και την Εστία. 

Τίποτε ανάμεσα σ' αυτούς και το στέρνο σου· 

μόνο τα βέλη τους που θα σε υψώσουν στον ουρανό 

κι αυτή η πίστη σου που τυραννάει τους ανθρώπους. 

Γδυμένος το χιτώνα σου το στρατιωτικό, 

γυμνός φαντάζεις πιο άγιος. 

Αύριο ένα πλήθος άνθρωποι θα ονομαστούν Σεβαστιανοί:

 παιδιά που θα παίζουν σε αυλές, νέοι που θα δουλεύουν σε μηχανοστάσια, 

πρόεδροι φιλανθρωπικών σωματείων, ταραχοποιοί και λογοτέχνες.

 Αύριο τ' όνομά σου θα περνάει από στόμα σε στόμα 

κι οι αδελφοί θα σε μνημονεύουν στα μαρτυρολόγια 

και θα κυκλοφορούν λιθογραφίες με το μαρτύριό σου.

 Ομως εσύ, δεμένος στο δέντρο, βουτηγμένος στα αίματα,

 κει στον παράδεισο μη μας ξεχνάς, 

εμάς που για την πίστη στριμωχτήκαμε μαζί σου, 

κυρίως όμως μην ξεχνάς την επαφή μας 

το πρώτο βράδυ μετά το μαστίγωμα, 

την πιο αθώα, την πιο τυχαία των σωμάτων μας επαφή,

 την ώρα που τα χείλη μας υμνολογούσαν τον Κύριο.

Μαζί με τη Μαγδαληνή, θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτά τα δύο είναι το πιο ακραία θρησκευτικά ερωτικά ποιήματα του Χριστιανόπουλου. Αν στη Μαγδαληνή, ο έρωτας έμενε χωρίς σάρκα, μόνο στην περιοχή του πόθου χωρίς προσμονή ανταπόκρισης, χωρίς καν να τολμά να εκφραστεί, εδώ πάει ένα βήμα παραπέρα. Ένα μικρό μα τόσο μεγάλο και τολμηρό βήμα. Το ερωτικό αντικείμενο δεν είναι μια θεανθρώπινη μεσσιανική ύπαρξη, αλλά ένας απτός, καθημερινός, σάρκινος άνδρας που περνά στο ηρωϊκό φάσμα των ημίθεων μαρτύρων.. Οι ανδρικές φιγούρες των στρατιωτών, όσο ρωμαλέες κι ελκυστικές κι αν είναι, δεν ξεφεύγουν από τον χοϊκό γήϊνο χώρο.. Πίνουν, καπνίζουν, πλαγιάζουν, αγαπούν όπως κάθε κοινός άνδρας. Δεν ξεχωρίζουν, δεν αξίζουν την προσοχή, την έξαψη, τον πόθο της Αγνής..

Ανάμεσά τους ξεχωρίζει, αναδεικνύεται, αναδύεται και εξυψώνεται μόνο ο μάρτυρας Σεβαστιανός. Απογυμνωμένος από τα σχήματα του κόσμου, από ταμπέλες και ταυτότητες, από στολές και γνωρίσματα ανθρώπινα. Μια αγγελική μορφή υπερανθρώπινη που ανοίγει τα φτερά για τον παράδεισο, λουσμένος στο αίμα του μαρτυρίου, μέσα από το καμίνι των βασανιστηρίων, πέρα από την κυριαρχία του θανάτου, πετά για την υπερκόσμια διάσταση αυτών που νίκησαν τη σάρκα και τον πόνο.. Γυμνός φαντάζει πιο άγιος.. Γυμνός από την ύλη κι όμως τόσο υπέροχος, τόσο πιο υπέροχος. Τόσο πιο όμορφος. Πιο αγνός και πιο παραδεισένιος, πιο ποθητός. Ετοιμάζεται να περάσει στη σφαίρα της λαϊκής λατρείας, στην αποθέωση των πιστών, να καταγραφεί στα μαρτυρολόγια των νικητών της νέας πίστης και να γίνει συνοδοιπόρος της πρωτοπορίας της νεαρής Εκκλησίας, ορόσημο στον αγώνα της, οδοδείκτης στα μέλη της, αιώνιο μέλος της χορείας των αγίων και των πρωταθλητών της. Και φοβάται η Αγνή, μήπως εκεί στα Ηλύσια Πεδία των Αθανάτων, στις νήσους των Μακάρων, αναπαυμένος στην ημίθεη δόξα, ευφραινόμενος την ατέρμονη ευδαιμονία του παραδείσου, λησμονήσει όχι μόνο τα φρικτά μαρτύρια αλλά και τους φοβισμένους συντρόφους του που δεν έφτασαν τα δικά του ύψη. Κι είναι πιο σκληρή η λησμονιά και η άγνοια από την απόρριψη. Πονάει πιο βαθιά και πιο πικρά. Και θα πονούσε ίσως λιγότερο αν το τελευταίο βράδυ πριν την εκτέλεση δεν είχε συμβεί τυχαία (τυχαία άραγε;) εκείνη η δειλή επαφή των κορμιών. Εκείνη η φοβισμένη και τρεμάμενη αφή, που αναρίγησε την σάρκα της Αγνής. Μια υποψία ένωσης, μια ελπίδα αγγίγματος, ένας ανομολόγητος πύρινος πόθος χαδιού, μια σχεδόν ενοχική προσδοκία ερωτικού ηλεκτρισμού και αίσθησης του αλλόκοσμου κορμιού που προετοιμαζόταν για το φτερούγισμα στον Ουρανό... Αθώα; Πόσο αθώα; Αλλά και γιατί ένοχη; Πόσο ένοχο θα ήταν αυτό για το οποίο πλάστηκαν τα κορμιά; Μπορεί και ένοχο. Με ποιο δικαίωμα θα μπορούσε αυτή να διεκδικήσει αυτό που ανήκει στον Ουρανό; Που πάντα του άνηκε; Αθώα λοιπόν, έστω κι έτσι, έστω και μόνο για να το πει και για να το ακούσει η ίδια, αφού η στιγμή ήταν ιερή. Για εκείνον ήταν η ώρα της προσευχής και της υμνολογίας του Επουράνιου Κυρίου, για εκείνη ήταν η ώρα που για πρώτη και τελευταία φορά ακούμπαγε την ουσία της στην ουσία των αγίων και των αγγέλων, στο φλεγόμενο από θείο έρωτα ον, ασυγκίνητο πιθανότατα στον δικό της το γήϊνο...

Δεν ξέρω τι ακριβώς περίμενα να βρω και να πω με αυτή την μικρή εργασία, όμως σίγουρα έπεσα έξω. Το ήξερα ότι ο Χριστιανόπουλος είναι ο,τιδήποτε άλλο από αυτό που νομίζεις ότι είναι ως ποιητής. Το ήξερα ότι η ποίησή του δεν είναι εύπεπτη. Δεν είναι ρομαντικά στιχάκια, δεν είναι ωραιοπλασίες, δεν είναι ανάλαφροι στοχασμοί ή στρατευμένη ποίηση. Δεν περίμενα εύκολη την ποίησή του, ούτε είχα τέτοια εντύπωση από το ελάχιστο διάβασμα των στίχων του στο παρελθόν. Είναι ένας ποιητής αυτοβιογραφικός και εξομολογητικός. Ξεκίνησα με ενθουσιασμό να βρω το πάντρεμα της θρησκείας και της μεταφυσικής με τον έρωτα, έχοντας υπόψη μου το έντονα εκκλησιαστικό ξεκίνημα της ζωής του. Βρήκα Το Θεό; Βρήκα την άρνησή Του; Δεν ξέρω. Αυτό που βρήκα είναι πόνο. Πόνο θρησκευτικών και κοσμικών διαστάσεων. Όχι κοσμικών με την έννοια της εκκοσμίκευσης, αλλά με την έννοια των αχανών και δυσθεώρητων διαστάσεων ολόκληρων κόσμων και συμπάντων. Διαστάσεις και αποστάσεις σχεδόν αδύνατο να μετρηθούν και να υπολογιστούν. Και τι είναι η ποίηση να μετρηθεί, μα μπει στο υποδεκάμετρο ή στο καντάρι; Η σκιά της παραεκκλησιαστικής – οργανωσιακής ανατροφής και διαπαιδαγώγησης πέφτει βαρειά πάνω του. Η ενοχή για τον “αμαρτωλό έρωτα” δεν απουσιάζει και δεν τον εγκαταλείπει ποτέ. Η ετερόφυλη πλευρά του Ερωτα αντιμετωπίζεται ως πηγή του κακού σε αυτά τα περιβάλλοντα. Πόσο μάλλον η ομόφυλη πλευρά του, που διπλά και τριπλά καταδικάζεται και καταδιώκεται. Στην πρώτη συλλογή, στην Εποχή των ισχνών αγελάδων, τα βιβλικά πρόσωπα λειτουργούν ως προσωπεία. Πίσω από τα ιερά πρόσωπα της Γραφής και της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, ο ποιητής υμνεί τον Ερωτα. Σε όλες του τις μορφές. Από την πιο φωτεινή και ελπιδοφόρα, ως την πιο σκοτεινή. Από την πλέον πλατωνική και θρησκευτικά λατρευτική, ως την πιο ένοχη και ανομολόγητη. Παντού το θεϊκό στοιχείο μπλέκεται με το ανθρώπινο. Παντού ο έρωτας έχει μια υπερβατική διάσταση και μια ανεξιχνίαστη φύση, μη νοητή και αντιληπτή για το μικρό ανθρώπινο μυαλό. Μόνο με την καρδιά και με το πύρωμα που κάνει το αίμα να τρέχει σαν τρελό στις φλέβες, θα μπορούσε κανείς να ψηλαφίσει το δημιουργό της Θεογονίας. Μόνο αν λατρέψει και θυσιαστεί σαν τη Μαγδαληνή, αν ασκηθεί και κακοπάθει σαν τη Μαρία την Αιγυπτία, αν μαρτυρήσει σαν την Αγνή. Το βιβλικό περίβλημα, δεν φυλακίζει την εσώτερη αλήθεια της εξερεύνησης των ερωτικών σκιρτημάτων και του ερωτικού παιδεμού. Οι στίχοι και οι ιστορίες τους σοκάρουν τον τυπικό “ευσεβή”. Φρίττει και αναστατώνεται. Η βλασφημία και η ιεροσυλία είναι απροκάλυπτη και ηχηρή! Ναι, όταν από την αρχή ξεκινάς να βρεις κάτι, θα το βρεις. Κι ας μην υπάρχει εκεί. Όταν κι εσύ κλείνεις μάτια και αυτιά, κι ακόμη χειρότερα, όταν κλείνεις καρδιά, βλασφημία θα βρεις στον Χριστιανόπουλο. Δεν πειράζει. Δεν είναι όλα για όλους! Μείνε στην αυτοδικαίωση και στην απαξίωση ο,τιδήποτε δεν καταλαβαίνεις, ή καλύτερα, ο,τιδήποτε δεν θέλεις να καταλάβεις, κι ακόμη χειρότερα για σένα, ο,τιδήποτε δεν θέλεις ή δε μπορείς να νιώσεις. Γιατί η Ποίηση δεν κατανοείται απλώς. Νιώθεται. Οι ιστορίες αλλάζουν και τα πρόσωπα της Γραφής, της Παράδοσης και της Ιστορίας, βγαίνουν από το πραγματικό ιστορικό πλαίσιό τους, από τις πράξεις και τις επιλογές τους, για να μπουν πρωταγωνιστές σε ένα άλλο έργο. Από το Θείο Δράμα, στο δράμα της ζωής, στο δράμα του έρωτα. Δράμα είναι ο Ερωτας, όπως κάθε άλλος πόλεμος. Από τα Ξένα γόνατα και μετά, ο χώρος και ο χρόνος αλλάζει, όπως και οι πρωταγωνιστές. Ο βιβλικός χρόνος και η αρχαιότητα (παρά τους αναχρονισμούς), δίνουν τη θέση τους στην σύγχρονη με τον ποιητή εποχή. Τα Ιεροσόλυμα, η αρχαία Ρώμη δίνουν τη θέση τους στη 23 μεγάλη αγαπημένη του ποιητή : τη Θεσσαλονίκη. Οι κεντρικοί της δρόμοι, οι πλατείες, οι γειτονιές, η παραλία, οι πιάτσες του παράνομου έρωτα, οι κάμαρες των εραστών, οι ταβέρνες και τα καφενεία, είναι τα νέα σκηνικά του ερωτικού δράματος. Τα βιβλικά πρόσωπα, οι απόστολοι, οι μάρτυρες, οι αρχαίοι ήρωες, δίνουν τη θέση τους σε καθημερινούς Σαλονικιούς και επαρχιώτες. Φαντάροι, υπάλληλοι, περαστικοί, εργάτες, θαμώνες σε ταβέρνες, εφήμεροι εραστές και τραυματικές ερωτικές συναντήσεις είναι τα νέα πρόσωπα στο έργο που παίζεται στα ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Κεντρικό πρόσωπο, πρωταγωνιστής, ο αφηγητής, ο ποιητής. Δεν έχει πλέον ανάγκη να μιλήσει μέσα από άλλους. Να ντύσει το δικό του βάσανο και το δικό του πόθο με την λατρεία άλλων. Η μοναξιά, η αγωνία για την αναζήτηση του αγγίγματος, ο πόθος για τον έρωτα που δε διακρίνει πνεύμα και σάρκα, όλα βιώνονται από τον ίδιο και με τα δικά του χείλη τραγουδά τη μουσική του έρωτα και του πόθου που τον στοιχειώνει και τον καταδιώκει. Υπάρχει κάπου εκεί ανάμεσα ο θείος έρωτας; Δεν ξέρω. Μπορεί. Σίγουρα όμως η νοσταλγία για την εποχή της προσήλωσης στα εκκλησιαστικά ιδανικά είναι παρούσα και καμία τραυματική εμπειρία, καμία ρατσιστική συμπεριφορά, καταπίεση ή διωγμός δεν μπορεί να την ξεριζώσει. Στις επικλήσεις του προς Το Θεό, χρησιμοποιεί τη λέξη “Κύριε”. Όχι “Θεέ μου”, ούτε καν σκέτο “Θεέ”. Ποιος αποκαλεί κάποιον “Κύριο”, αν όντως δεν τον νιώθει έτσι; Σίγουρα ο Χριστιανόπουλος του 1960 και του 1957 δεν είναι ο ίδιος με το 1950, ούτε πολύ περισσότερο με παλαιότερα. Δεν είναι πλέον το “ευσεβές τέκνο” των χριστιανικών οργανώσεων του Εμφυλίου. Είναι πιστός Χριστιανός; Δεν ξέρω, πως θα μπορούσα να το κρίνω αυτό; Ο Θεός βρίσκεται στα πιο απροσδόκητα μέρη και στους πιο απροσδόκητους ανθρώπους. Αγαπημένο μέρος Του είναι οι προσευχές των αμαρτωλών. Ίσως γιατί αγάπησαν πολύ... Ο Ερωτας δεν εκφράζεται απλώς θρησκευτικά, είναι από μόνος του θρησκεία στους στίχους του Χριστιανόπουλου. Μαρτυρά, σταυρώνεται, πεθαίνει. Ανασταίνεται; Δεν φαίνεται πεντακάθαρα κάτι τέτοιο. Σίγουρα όμως λατρεύεται και ιερουργείται. Είναι ζωντανός ο πόθος και η λαχτάρα του. Με ευλάβεια αναζητιέται. Με συντριβή προσεγγίζεται. Με κατάνυξη υπηρετείται. Ο πόνος του γίνεται αποδεκτός με ανακούφιση σχεδόν και η απουσία του χτυπά περισσότερο και από τα πιο αδυσώπητα χτυπήματά του. Γιατί αυτός ακριβώς ο πόνος είναι σημάδι ζωής. Το πιο τρανό, το πιο γλυκό, το πιο συναρπαστικό.

Ξένος ήμουν και με περιμαζέψατε

(Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο diekdikw.gr στις 16/04/2015)

"...ξένος ήμουν και με περιμαζέψατε....."

(κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο κεφ. 25, 35)

Κάποτε μίλησε ο Ιησούς Χριστός για το πώς θα κρίνει τον κόσμο.

Γιατί ακόμη δεν τον έχει κρίνει. Ποτέ.

Εμείς τον κρίνουμε και τον κατακρίνουμε με μεγάλο ζήλο και ευχαρίστηση..

Πιστός στο παραβολικό πνεύμα (δηλαδή περνώ το μήνυμα με μια ιστοριούλα αντί να παραθέτω θεωρίες..) που ήταν αγαπημένη συνήθεια των στοχαστών της αρχαιότητας, αντί να πει ποιο θα είναι το κριτήριο της κρίσης, του ξεχωρίσματος, είπε στο ακροατήριό Του την παραβολή της Κρίσης.

Δεν είπε ότι θα ξεχωρίσει τους ανθρώπους σε «καλούς και κακούς», ούτε σε «ενάρετους και αμαρτωλούς», σε «πιστούς και άπιστους», ούτε καν σε «ευσεβείς και ασεβείς». Αγαπημένους διαχωρισμούς της ευσεβιστικής και σχολαστικής θεολογίας που έχει επικρατήσει τους τελευταίους αιώνες..

Είπε ότι θα τους ξεχωρίσει σε δικαίους και αδίκους.

Κι όχι έτσι γενικά και αόριστα. Δεν αναφέρθηκε σε μια θολή και απροσδιόριστη έννοια της δικαιοσύνης.

Προϋπόθεση της Δικαιοσύνης έθεσε την Αλληλεγγύη ως προϊόν της Αγάπης.

Ευχαριστεί τους δικαίους ότι Τον τάϊσαν όταν ήταν πεινασμένος, ότι Τον έντυσαν όταν ήταν γυμνός, ότι Τον περιμάζεψαν όταν ήταν ξένος, ότι Τον φρόντισαν όταν ήταν άρρωστος, ότι του συμπαραστάθηκαν και δεν Τον ξέχασαν όταν ήταν φυλακισμένος..

Στην εύλογη απορία τους «πότε ήσουν όλα αυτά και σε είδαμε και σου σταθήκαμε;» τους απαντά ότι όταν έδειξαν την Αγάπη τους στον πιο ασήμαντο (για τον κόσμο) αδελφό Του, ήταν σαν να το έκαναν για Τον ίδιο.

Η Δικαιοσύνη για Τον Χριστό δεν είναι μια νομικίστικη έννοια.

Είναι η φυσική προέκταση της Αγάπης.

Στην Επί του όρους Ομιλία Του μακαρίζει αυτούς που πεινούν και διψούν για Δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη για το Ευαγγέλιο είναι η απόλυτη Ισότητα, η Ελευθερία,η φυσική κατάσταση του κόσμου πριν την διαφθείρει η ανθρώπινη αδικία και εκμετάλλευση.

Και δεν μπορεί να σταθεί χωρίς την ανιδιοτελή και χωρίς διακρίσεις Αγάπη και Αλληλεγγύη για όλους.

Στην Ελλάδα του 2015, που η ναζιστική εγκληματική συμμορία της Χρυσής Αυγής είναι τρίτη εκλογική δύναμη με τουλάχιστον μισό εκατομμύριο υποστηρικτές, που τα εγκλήματα ρατσιστικής, ξενοφοβικής και ομοφοβικής βίας είναι καθημερινή πραγματικότητα, που οι διακρίσεις, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία αποτελούν κοινωνική κανονικότητα και αν όχι επιβαλλόμενη τουλάχιστον αποδεκτή στάση και πρακτική, είναι πολλοί οι «καλοί χριστιανοί και πατριώτες» που υποστηρίζουν μια διαστρεβλωμένη πίστη στον Χριστό παράλληλα με αυτές τις εγκληματικές αντιλήψεις.

Οι ογδόντα κάτοικοι της Γαύδου δεν μπορούν να ξεπλύνουν την ντροπή της Μανωλάδας και της Αμυγδαλέζας.

Αφού έκαναν σαν «καλοί χριστιανοί» και φέτος Πάσχα, αφού σούβλισαν το αρνί, θα επιθυμούσαν να σουβλίσουν και τους απελπισμένους μετανάστες και πρόσφυγες που ξεβράστηκαν στη Γαύδο..

Ξεχνούν ότι είμαστε ένας λαός που γέμισε ως μετανάστης τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Αυστραλία, τον Καναδά, τις Η.Π.Α.

Ξεχνούν τον ξεριζωμό και την προσφυγιά της Μικρασίας, του Πόντου και της Κύπρου.

Ξεχνούν ότι και ο ίδιος ο Χριστός που λατρεύουν, σαν πρόσφυγας κατέφυγε στην Αίγυπτο ως βρέφος για να γλυτώσει από το μαχαίρι του Ηρώδη..

Στο πρόσωπο του μικρού κοριτσιού από την Αφρική που απεγνωσμένο έφτασε στις ακτές της Γαύδου, βλέπουν τον εχθρό, την απειλή, το «μίασμα» και δε βλέπουν Τον ίδιο Τον Χριστό που τους χτυπά την πόρτα για βοήθεια…

Και δε χρειάζεται να είσαι χριστιανός, καν να πιστεύεις σε Θεό για να ανοίξεις την αγκαλιά σου σε αυτήν την ψυχούλα…

Αρκεί να είσαι Ανθρωπος…

Κοινωνικό Φύλο - Ταυτότητα Φύλου και Χριστιανισμός

H εισήγησή μου με θέμα : "Κοινωνικό Φύλο - Ταυτότητα Φύλου και Χριστιανισμός" στο Διεπιστημονικό Συνέδριο "Θρησκείες και Ανθρώπινα Δικαιώματα" του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας & Θρησκειολογίας του ΕΚΠΑ την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου 2019 στο Αμφιθέατρο "Άλκης Αργυριάδης" του Κεντρικού Κτιρίου του ΕΚΠΑ.

Στο YouTube μπορείτε να την αναζητήσετε με τον τίτλο της. (Η παρούσα ανάρτηση και δημοσίευση γίνεται για εκπαιδευτικούς, μη κερδοσκοπικούς και μη εμπορικούς σκοπούς. Τα γνήσια αρχικά δύο βίντεο έχουν μονταριστεί σε ένα και έχει προστεθεί μια σύντομη ενημερωτική εισαγωγή. Πνευματικά Δικαιώματα : Όλα τα δικαιώματα ανήκουν στον ιστότοπο delos.uoa.gr και στο ΕΚΠΑ. Πηγή : Οι σύνδεσμοι των δύο βίντεο είναι : https://delos.uoa.gr/opendelos/videol... και https://delos.uoa.gr/opendelos/videol...)